MỞ ĐẦU

Câu 1: Quan sát hình 11.1 trang 75 cho biết rễ cây mọc hướng về phía nào? Vì sao?

Trả lời:

• Rễ cây sẽ mọc hướng về phía nguồn nước.

• Giải thích: Để tìm kiếm được nguồn nước cho cây, rễ cây có tính hướng nước (mọc hướng về phía có nguồn nước).

I. KHÁI QUÁT VỀ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT

Câu 1: Quan sát hình 11.2 trang 75, mô tả hiện tượng cảm ứng ở thực vật, động vật và con người.

Trả lời:

II. CƠ CHẾ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT

Câu 2: Quan sát hình 11.3 trang 76, cho biết cây cà chua và con cuốn chiếu phản ứng với những thay đổi của môi trường như thế nào?

Trả lời:

• Phản ứng của cây cà chua: Khi được đặt tại nơi có nguồn sáng một phía, ngọn cây cà chua dần sinh trưởng uốn cong hướng về phía có ánh sáng.

• Phản ứng của con cuốn chiếu: Khi bị chạm vào, con cuốn chiếu sẽ ngay lập tức cuộn tròn lại để tự vệ.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lấy thêm ví dụ về cảm ứng ở thực vật và động vật.

Trả lời:

• Ví dụ cảm ứng ở thực vật:

• Lá cây trinh nữ cụp lại khi tay chạm vào.

• Rễ cây mọc hướng về phía có nguồn chất dinh dưỡng và mọc tránh xa nguồn hóa chất độc hại.

• Hoa hoa tulip nở vào buổi sáng và khép lại lúc chạng vạng tối.

• Ví dụ cảm ứng ở động vật:

• Chuột sẽ bỏ chạy khi thấy mèo

• Chó tiết nước bọt khi ngửi mùi thức ăn.

• Người lập tức rụt tay lại khi lỡ chạm tay vào vật nóng.

Câu 2: Điều gì xảy ra khi ánh sáng từ một vật phản chiếu vào mắt người?

Trả lời:

Khi có ánh sáng từ một vật phản chiếu vào mắt người: Ánh sáng đi từ vật qua giác mạc, đồng tử, thủy tinh thể và hội tụ ở võng mạc, tác động lên tế bào thụ cảm ánh sáng ở mắt (tế bào nón và tế bào que) → khởi phát xung thần kinh → neuron hướng tâm → trung khu thị giác ở thùy chẩm trên vỏ não → phân tích cho ta cảm nhận về hình ảnh, màu sắc của vật.

Câu 3: Nêu ví dụ minh họa về sự tự điều chỉnh của cơ thể sinh vật.

Trả lời:

Ví dụ: Ở người, khi bị ánh sáng mạnh chiếu vào mắt → mắt nheo lại và đồng tử mắt thu hẹp nhằm hạn chế ánh sáng đi vào mắt. Ngược lại, khi ánh sáng yếu → mắt mở rộng và đồng tử mắt dãn ra để thu thập nhiều ánh sáng hơn.

VẬN DỤNG

Câu 1: Nêu một số ứng dụng hiểu biết về cảm ứng của sinh vật trong đời sống.

Trả lời:

• Ứng dụng tính hướng nước và hướng hóa của rễ: bón phân và tưới nước xung quanh gốc để kích thích rễ sinh trưởng theo cả chiều rộng và chiều sâu.
• Ứng dụng tính hướng tiếp xúc: làm giàn thúc đẩy các cây thân leo sinh trưởng, phát triển.
• Ứng dụng tập tính giao phối của nhiều loài côn trùng gây hại: tạo ra các cá thể đực bất thụ để làm suy giảm số lượng côn trùng gây hại.