I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

• Sinh trưởng ở sinh vật: là quá trình tăng về kích thước, khối lượng của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên.
• Phát triển ở sinh vật: là quá trình biến đổi tạo nên các tế bào, mô, cơ quan, hình thành chức năng mới ở các giai đoạn.
• Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở sinh vật: Sinh trưởng và phát triển có mối liên hệ mật thiết với nhau, liên tiếp, xen kẽ nhau. Sinh trưởng là cơ sở cho phát triển. Phát triển thúc đẩy sinh trưởng và phát triển hình thái mới.

II. CÁC NHÂN TỐ CHỦ YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

1. Nhiệt độ

Mỗi loài sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện nhiệt độ môi trường thích hợp.  Sự biến động nhiệt độ ảnh hương rất nhiều tới quá trình sinh trưởng và phát triển, đặc biệt là với thực vật và động vật biến nhiệt.

2. Ánh sáng

• Ở thực vật, cường độ và độ dài ngày chiếu sáng ánh sáng ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển:
• Một số loài cây ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng dài ở cuối mùa xuân và mùa hè như cây hành, cà rốt, rau diếp, củ cải đường.
• Một số loài cây khác chỉ ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng ngắn vào cuối mùa thu đầu mùa đông như cây thuốc lá, đậu tương, bông, dưa chuột.
• Có loài (ví dụ cây thuốc lá) khi hạt nảy mầm cần ánh sáng.
• Ở động vật, ánh sáng ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển:
• Vào mùa đông, thời gian chiếu sáng ít, các loài sâu ăn lá ngừng sinh sản.
• Mùa xuân và mùa hè có thời gian chiếu sáng dài là thời gian sinh sản của nhiều loài chim.

3. Nước

• Nước cần cho các sinh vật sinh trưởng và phát triển. Thiếu nước, các loài sinh vật sinh trưởng và phát triển chậm hoặc bị chết.
• Nước tác động khác nhau lên các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của thực vật như nảy mầm, lớn lên, ra hoa, tạo quả…

4. Chất dinh dưỡng

• Chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.
• Cơ thể thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật qua các giai đoạn.